روغن موتور

همان طور که از اسم روغن موتور پیدا است ، مایعی می باشد که برای روان کردن موتور خودرو از آن استفاده می شود . روغن موتور از ترکیب روغن های پایه و ترکیبات دیگری به نام  ادتیو  حاصل می شود . روغن پایه را به عنوان پایه ای برای روانکاری به حساب می آورند . این روغن چه از منظر حجمی و چه از نظر وزنی جز اصلی برای یک روانکار است اما این روغن به تنهایی توانایی انجام روان سازی قطعات متحرک موتور خودرو را ندارد و علاوه بر این باید از افزودنی هایی استفاده شود که علاوه بر روان سازی به کاهش حرارت و اصطحکاک و در خود حل کردن ذراتی که به صورت معلق بعد از احتراق در موتور خودرو به وجود می آید ، کمک کند . روغن موتور ترکیبی از روغن های پایه و ادتیوها یا افزودنی ها هستند که باعث بهبود عملکرد و راندمان موتور خودرو در دماهای مختلف می شوند . معمولا تولید کنندگان روغن موتور از مواد دیگری نیز که با نام مکمل از آن ها یاد می شود برای بهبود عملکرد در محصولات خود استفاده می کنند . که بسته به نوع موتور انواع آن متفاوت است . مکمل ها ترکیبات شیمایی هستند که باعث افزایش قدرت روانکاری روغن موتور در کل سیستم (موتور) می شوند . مکمل علاوه بر بهبود قدرت روان کاری از اکسید شدن ، کاهش حجم و تشکیل رسوب در موتور جلوگیری می کند . علاوه بر این وظیفه محافظت در برابر زنگ زدگی و خوردگی بین اجزای مکانیکی را نیز عهده دار می باشد . مکمل ها به کاهش مصرف سوخت و گاز های آلاینده خروجی از اگزوز می انجامد . با توجه به ویژگی های ذکر شده لزوم استفاده از مکمل در بهبود عملکرد موتور با احتراق داخلی امری الزامیست .

مواد تشکیل دهنده روغن موتور :

روغن موتور از دو جز ؛ روغن پایه و ادتیو ( مواد افزودنی‌ ها ) تشکیل شده اند .  روغن پایه موجب می‌شود که روغن موتور ، روانکاری قسمت ‌های متحرک را انجام دهد و اصطکاک کاهش یابد . ولی از آنجایی‌‌ که روغن به تنهایی برای حفاظت موتور کافی نمی ‌باشد ، از مواد دیگری به منظور جلوگیری از خراب شدن روغن پایه تحت شرایط دمایی موتور و هم چنین حفاظت بیشتر موتور استفاده می‌شود که به آن افزودنی می گویند . افزودنی ‌ها که در فرمولاسیون روغن موتور شرکت می‌کنند ، عبارتند از :

ادتیوهای پاک‌کننده : برای پاکیزه نگه داشتن موتور استفاده می‌شود ، چون آلودگی‌ های مختلف را در حالت معلق نگه می‌دارد و مانع از نشستن آن ها بر روی قطعات موتور می‌شود .

بازدارنده ‌های خوردگی و زنگ‌زدگی : موتور را از آب و اسید های تشکیل شده محافظت می ‌نماید .

آنتی اکسیدان ‌ها : از اکسیداسیون روغن و درنهایت تشکیل لجن جلوگیری می‌ نماید .

مواد ضد سایش : یک فیلم روی سطح فلز تشکیل می‌دهند تا از برخورد فلز با فلز جلوگیری نمایند .

اصلاح‌کننده‌های ویسکوزیته : به جریان روغن موتور کمک می‌کند .

کاربرد های روغن موتور:

از جمله کاربردهای رو غن موتور می توان به کاهش ساییدگی و خوردگی قطعات مختلف داخل موتور خودرو ها از طریق تشکیل فیلم روغنی اشاره کرد . هر چقدر که ضخامت این فیلم بیشتر باشد ساییدگی کمتری برای قطعات موتور خودرو به وجود می آید . همین طور کاربرد دیگر روغن موتور کاهش زنگ زدگی قطعات فلزی و جلو گیری از خوردگی آن ها به دلیل واکنش های شیمیایی داخل موتور خودرو می باشد .

روغن موتور علاوه بر تمامی کاربردهای ذکر شده ، نقش واسطه بین موتور و سیستم خنک کننده خودرو را بازی می کنند . به دلیل اینکه این روغن ها وظیفه انتقال حرارت را در موتور دارند به سیستم خنک کننده در خارج ساختن قسمتی از حرارت های ایجاد شده داخل موتور نیز کمک شایانی می کنند .

روغن موتور در اثر حرارت بخار می کند و در مجاورت هوا و در اثر تماس مستقیم شعله آتش مشتعل می شود و پس از آن سریع خاموش می شود که این موضوع نقطه اشتعال آن را مشخص می کند  که اگر بالا باشد بهتر است .

سرعت حرکت روغن در موتور خودرو که همان ویسکوزیته نامیده می شود ، مقاومت اصطکاکی روغن موتور در برابر لغزیدن لایه ها زمانی که تحت تنش برشی قرار می گیرند را نشان می دهد . ویسکوزیته روغن موتور به دمای محیط بستگی دارد . هر چقدر ویسکوزیته روغن موتور بالاتر باشد محافظت از موتور خودرو و نرم کار کردن آن بیشتر می شود البته باید در نظر گرفت که از زمانی که استارت خودرو زده می شود همین موضوع باعث می شود که وقت بیشتری برای گردش روغن در تمامی اجزای موتور صرف می شود .

انواع روغن موتور:

یکی از مباحث مهم در تنوع روغن موتور مبحث گرید است . روغن موتور برای اینکه روانکاری خوبی انجام دهد باید توانایی تشکیل فیلم را تحت شرایط دمایی مختلف دارا باشد . انتخاب صحیح گرید روغن موتور باتوجه به دمای محیط محل جغرافیایی ، حائز اهمیت است . روغن‌ موتور از لحاظ گرید یا درجه به دو دسته تقسیم می‌شود:

۱) روغن مونو گرید : روغنی است که توانایی کار کردن در دمای بالا یا پایین را دارد .

۲)روغن مالتی گرید : این روغن‌ها که به چهار فصل معروف می‌باشند، توانایی کارکرد در دمای بالا و پایین را توامان دارا هستند .

روغن موتور ها بر اساس سه شاخصه دیگر نیز دسته بندی می شوند که به ترتیب عبارتند از:

۱)شاخصAPI : بر اساس حروف الفبای انگلیسی SJ/SL/SM/SN است و نشان دهنده سطح کیفیت و تکنولوژی ساخت روغن می باشد که توسط انجمن های آمریکایی اعطا می شود و هر چه حروف صعودی تر باشد نشان از تکنولوژی بالای ساخت روغن موتور دارد آخرین تکنولوژی موجود SN می باشد که از سال  ۲۰۱۱ به بعد تدوین شده و مورد استفاده قرار می گیرد . لذا خودرو سازها بر اساس ویژگی های خودرو یکی از این سطوح تکنولوژی ها را بعنوان روغن مناسب ذکر میکنند که معمولا آخرین تکنولوژی موجود تهیه شده می باشد. با گذر زمان و به روز شدن تکنولوژی های تولید روغن می توان جهت افزایش پایداری کیفیت روغن و بهبود مصرف سوخت از تکنولوژی های بالاتر استفاده نمود . توصیه می‌کنیم با توجه به اهمیت فرآیند روانکاری در موتور به هیچ عنوان از روغن های با شاخص API کم تر استفاده نکنید زیرا باعث کاهش عملکرد مطلوب موتور شده و به مرور زمان به قطعات مهم داخل موتور آسیب وارد می‌کند .

۲)شاخص پایه روغن : در سه مدل مینرال ، نیمه سنتتیک و تمام سنتتیک می باشد . مینرال روغنی است که به طور مستقیم از نفت خام به دست می‌آید . قدیم الایام از این روغن استفاده می‌شد . به مرور زمان و با پیشرفت در فناوری تبدیل نفت خام به روغن ، فرآیند تولید روغن موتور دچار تغییر و تحول شد و روغن های با تکنولوژی نیمه سنتتیک و تمام سنتتیک تولید گردید .

فرق این روغن ها در میزان تصفیه شدن روغن موتور و عملکرد آن ها در بازه های دمایی مختلف می‌ باشد . روغن‌ های سينتتيك به‌طور مستقیم از نفت خام حاصل نمی‌شوند بلکه ممکن است از سایر انواع هیدرو کربن‌ ها برای ساخت آن‌ها استفاده شود و پروسه فرآوری آن ‌ها نیز به‌ طور کامل متفاوت است . روغن نیمه سنتتیک از مواد افزودنی و نا خالصی کم تری نسبت به روغن مینرال برخوردار است و عملکرد خوبی در داخل موتور دارد اما روغن موتور تمام سنتتیک به صورت کامل تصفیه شده و از هیچ گونه نا خالصی در تهیه آن ها استفاده نشده است . مزیت اصلی روغن موتور سنتتیک روانکاری خوب آن است که سایش موتور را در زمان های طولانی کاهش می دهد .

۳)شاخص SAE : بیانگر گرانروی و لزجت روغن موتور در بازه های دمایی مختلف می باشد که با توجه به شرایط روانکاری موتور خودرو توسط خودرو ساز تعیین می گردد . رعایت این استاندارد به کارکرد نرم تر موتور خودرو کمک می کند . به عنوان مثال در این شاخص ( ۵۰ -W 20  ) بدین معنی می باشد که : ۲۰ نشان ‌دهنده ویسکوزیته روغن در دمای پایین  و ۵۰ ویسکوزیته در دمای بالا است و w مخفف ( winter ) به معنای زمستان می باشد که بیان گر عملکرد آن در هوای سرد است .